به گزارش همشهری آنلاین، امروز ۸ آبان مصادف است با پانزدهمین سالگرد درگذشت قیصر امین پور شاعر خوزستانی که در عمر نسبتا کوتاه خود آثار درخوری در حوزه شعر کلاسیک و نیمایی خلق و منتشر کرد. به همین منظور با دکتر رحمان کاظمی، شاعر، پژوهشگر،دوست و شاگرد زنده یاد امین پور درباره روحیات، ویژگی‌های شاعری و دگردیسی‌های ادواری این شاعر دزفولی گفت و گویی صورت گرفته که در ادامه می‌خوانید.
دکتر رحمان کاظمی در گفت و گو با خبرنگار همشهری درباره ادوار زندگی شاعری زنده یاد امین پور اظهار کرد: آنچه از مطالعه آثار امین پور برمی‌آید و آنچه از دوستی با او به یاد دارم می‌توان زندگی این شاعر ارزنده را به ۳ دوره تقسیم کرد.
این دکترای ادبیات ادامه داد: دوره اول زندگی شاعرانه امین پور به دهه ۶۰ برمی‌گردد. زمانی که به اتفاق زنده یاد سید حسن حسینی در حوزه هنری یک مجمع شاعرانه تشکیل می‌دهند و آثاری در حوزه ادبیات کلاسیک و بر باورهای ایدئولوژیک خلق می‌کنند که اغلب در قالب رباعی بودند. درواقع امین پور تلاش می‌کرد در کنار غزلسرایی در این دوره، قالب رباعی را دوباره احیا کند که به دلیل بهره‌گیری از زبانی تازه و مضامین آیینی مورد توجه خیلی از شاعران قرار گرفت وتاثیر زیادی روی شاعران هم سلک خود گذاشت. اگر بخواهیم به اشعار کتاب «درکوچه آفتاب» او نگاهی بیندازیم کاملا با این مسائل مواجه خواهیم شد.
تحصیل در رشته ادبیات و شناخت از ظرفیت‌های ادبی زبان فارسی
دکتر کاظمی در ادامه برشمردن دوره‌های مختلف زندگی شاعرانه امین پور بیان کرد: دوره دوم زندگی ادبی این شاعر به دهه هفتاد برمی‌گردد زمانیکه تصمیم می‌گیرد به صورت دانشگاهی در حوزه ادبیات کسب علم کند. در این سال‌ها امین پور به شدت ادبیات را به صورت آکادمیک و دانشگاهی تحصیل و مطالعه می‌کند که همین مساله باعث می شود تا به شناخت ظرفیت‌های بیشتر زبان و ادبیات فارسی پی ببرد.
این پژوهشگر ادبیات فارسی افزود: در این دوره بود که امین پور به ظرفیت‌ها شعر نیمایی برای بیان مضامین شاعرانه پی‌می برد و از بیان و سرودن اشعار ایدئولوژیک فاصله می‌گیرد. وقتی به اشعار دهه ۷۰ او می‌رسیم می‌بینیم که در کنار غزل اشعار درخشانی در قالب نیمایی سروده که در همه آنها از ظرفیت‌های نحوی، زبانی و وزنی شعر نیمایی به نحو احسن رعایت شده است.
وی ادامه داد: در کتاب‌های «آینه‌های ناگهان» و «دستور زبان عشق» شعرهای درخشان نیمایی به وفور موج می‌زند که همگی از بن‌مایه‌های سورئالیستی و فرمالیست بهره می‌برند که در میان آنها شعرهای بلند «ایستگاه» و «ناگهان» نهایت هنر شاعری قیصر را آشکار می‌سازند.
دوره خود انتقادی
دکتر کاظمی در ادامه بر شمردن ویژگی‌های شاعری امین پور تصریح کرد: دوره سوم زیست شاعرانه قیصر هم بسیار قابل تامل است. در این دوره به خود انتقادی روی می‌آورد. او در این سال‌ها باورهای گذشته خود مورد مطالعه و نقد قرار می‌دهد و اشعاری فرامسلکی می‌نویسد. در این سال‌ها می‌بینیم که او اشعاری عاشقانه و نیمایی زیادی می‌نویسد که همگی تحت تاثیر تجربه‌های دانشگاهی و سیر مطالعات علمی و تجربه‌های ملموس روزانه‌اش بوده است.
سرودن شعر آرامان‌شهری
این دکترای ادبیات به موضوع سرودن اشعر آرمان‌شهری توسط امین پور اشاره کرد و گفت: سرودن اشعار آرامان‌شهری همه از ویژگی‌های قیصر است که در دوره سوم شاعری او اتفاق می‌افتد و مشهورترین شعرآرمان‌شهری‌اش، نخستین سروده‌اش در دفتر شعر «آینه‌های ناگهان» است با عنوان «مترسک» که شعری بلند در قالب نیمایی و اثری سمبلیک و با زبان نو و به روز است. او در این شعر تحت تاثیر «جبران خلیل جبران» بوده اما شعر قیصر به‌روزتر و تازه‌تر است.
شعر جنگ
کاظمی در بخش دیگری از سخنانش به شعرهای حماسی قیصر درخصوص جنگ و نفی جنگ به عنوان امری زندگی‌ستیز اشاره کرد و توضیح داد: قیصر از نخستین شاعرانی است که از جنگ به عنوان مضمونی برای سرودن شعر استفاده کرد. در مجموعه «تنفس صبح» ما شعر بلندی از او می‌بینیم که در کنار حماسه‌سرایی به تعبیری شعری ضد جنگ می‌نویسد و ویرانگری آن روی بر می‌تابد.
وی ادامه داد: در ادامه سال‌های شاعری بارها اشعاری در همین رابطه سروده و آسیب‌های ذاتی جنگ بر زندگی مردم را نکوهیده است که در دفتر شعر «دستور زبان عشق» به راحتی قابل دریافت است.
حساسیت در کاربرد زبان
این دکترای ادبیات فارسی گفت:قیصر در بهره گیری از زبان فارسی بسیار حساس بود و تفکرات ویژه خود را داشت. به هیچ وجه از زبان کلاسیک و شکستن واژگان استفاده نمی‌کرد. معتقد بود برای جذب مخاطب باید از زبان گفتار و از ظرفیت‌های آن بهره برد. مانند دکتر شفیعی کدکنی هنگان سرودن شعر همزمان هم جمال‌شناسی توجه داشت و هم زبان‌شناسی. به همین دلیل ناچار بود که از زبان گفتار استفاده کند.
سخن آخر
کاظمی در پایان گفت: قیصر در اواخر عمرش به نوعی به تفکر مرگ‌اندیشی رسیده بود و این ویژگی در آثار این دوره‌اش برجسته است. با این وجود درباره می‌توان گفت او در زندگی انسانی به شدت اخلاقگرا و در هنر انسانی بسیار آزاد اندیش بود.
نظر شما